مرچاندایز merchandise یا همان مدیریت طراحی فضای فروشگاهی یکی از مهمترین عوامل موثر در فروشگاه و بازاریابی خرده فروشی ها می باشد،
همه خورده فروش ها با مشتریانشان در محیط فروشگاهشان آشنا می شوند، بنابراین به محیطی زیبا و جذاب برای جذب مشتریان نیاز دارند تا بتوانند در حفظ و افزايش تعداد مشتریان به نخوی شایسته کوشا باشند.
مرچاندایز یک محیط فروشگاهی باید آنقدر جذاب باشد تا به محض ورود، افراد در آن جذب شوند، اما متاسفانه عده بسیاری از خرده فروشی ها هزینه ای در خصوص مرچاندایز فضای فروشگاهی خود نمی کنند و آن را بار مالی اضافه می دانند، مطمئنا تجربه آن را داريد که بسیاری از اوقات، از طریق تبلیغات با یک فروشگاه آشنا شده اید، ولی در هنگام ورود به فروشگاه با فضای فروشگاهی که شما را به هیچ عنوان جذب نمی کند، مواجه شدید و اشتیاق خود را برای خرید از آن فروشگاه از دست داده اید؛ پس بنابراین باید برای اینکه خرده فروشی موفقی باشید از مرچاندایز فروشگاهی جذابی استفاده کنید تا بتوانید مشتریان را هر چه بیشتر جذب کنید.
خرده فروشی ها باید بتواند در ذهن مشتریان خود تصویری جذاب از خود به جای گذارند، وقتی یک فروشگاه مرچاندایز می شود هم می تواند در ذهن مشتریان خود تصویری جذاب ایجاد کند و هم می تواند یک فضاسازی درست و بهینه سازی فضا برای محصولات خود انجام دهد، البته تمامی تغییرات مرچاندایز باید در برنامه استراتژی برای فروشگاه خرده فروشی نوشته شود، وقتی یک برنامه استراتژی برای فروشگاه خرده فروشی نوشته می شود، اهداف و چشم انداز فروشگاه در آن به صورت شفاف بیان می گردد و مشخص می شود که فروشگاه خرده فروشی می خواهد چه تصویری را در ذهن مشتری ترسیم نماید، بنابراین باید با توجه به برنامه استراتژی و اهداف مشخص شده در آن به مرچاندایز فضای فروشگاهی بپردازید. شما به عنوان مدیر یک فروشگاه خرده فروشی از 4 جنبه می توانید به جذب مشتری و حفظ و نگهداری آنها بپردازید:
1- حواس شنوایی
2- حواس بینایی
3- حواس لامسه
4- حواس بویایی
چنانچه بتوانید این حواس را در مشتریان تحریک کنید می توانید آن ها را جذب فروشگاه خود نمایید، مثلا وقتی که مشتریان در فروشگاه با یک نورپردازی جذاب مواجه می شوند، مطمئنا جذب فروشگاه شما خواهند شد و حتما تصویر زیبا و جذابی در ذهن آنها ایجاد خواهد شد.
البته هرگز در مرچاندایز فضای فروشگاهی فراموش نکنید که محیط فروشگاهی شما باید کارایی نیز داشته باشد یعنی حتی چیدمان اجناس در قفسه فروشگاه نیز مهم است، سعی کنید تمامی کالاهایی که از یک نوع هستند با برندهای مختلف برای دسترسی هر چه سریعتر و جلوگیری از اتلاف وقت مشتريان در یک قفسه قرار دهید تا آنها بتوانند به راحتی هر کدام را که نیاز دارند انتخاب کنند.
البته در همه کشور های توسعه یافته مدیران موفق فروشگاه های خورده فروشی در کلاس های آموزشی در خصوص مدیریت فروشگاه و رفتار مصرف کننده شرکت می کنند ، البته نمی توان گفت کلیه مطالب آموزشی مطرح شده در این دوره ها مثمر ثمر خواهد بود اما مطمئنا یادگیری مطالب آموزشی در این خصوص کمک بسیار زیادی به مدیران فرشگاه ها خواهد نمود.
در ادامه این مقاله برای مدیران فروشگاه های ایرانی چند نکته حائز اهمیت جهت مدیریت فروشگاه ها و رفتار مصرف کنندگان ذکر خواهد شد بنابراين اگر شما خواننده گرامي از مديران فروشگاه هاي خرده فروش هستيد حتما مطالبي که در ادامه مي آيد را با دقت بيشتري دنبال نماييد.
۱- راست دست بودن اکثر افراد
بیشتر افراد راست دست هستند و طبق تحقیقات پارک بازاریابی ایران عموما افراد راست دست بیشتر به سمت راست خود توجه می کنند، برای مدیریت فروشگاه مرچاندایز فضای فروشگاهی استفاده از این مقوله بسیار با اهمیت است . شما می توانید به عنوان مدیر یک فروشگاه تمامی برندها و محصولاتی را که بیشتر تمایل به فروش آن دارید در قسمت راست فروشگاه به نمایش بگذارید و تمامی محصولاتی را که تمایل کمتری به فروش آن ها دارید و یا اصلا اولیت فروش ندارند سمت چپ فروشگاه قرار دهید. این مقوله در چیدمان قفسه های فروشگاه نیز صادق است، چنانچه می خواهید محصولی بیشتر دیده شود در قسمت راست قفسه ها قرار دهید و چنانچه می خواهید کالایی کمتر دیده شود در قسمت چپ قفسه ها قرار دهید، حتی چنانچه در قسمت راست راهروها محصولاتی را به نمایش بگذارید مطمئنا حاشیه سود بالاتری خواهید داشت.
به طور کلی طبق تحقیقات پارک بازاریابی ایران براساس اصول مرچاندایز فضای فروشگاهی، اکثر مشتریان در هنگام ورود به فضای فروشگاه خرده فروشی به سمت راست فروشگاه توجه بیشتری نشان می دهند، بنابراین محصولاتی که در سمت راست هر فروشگاه چیده می شوند باید بسیار دقیق انتخاب شوند؛ زیرا این قسمت از فروشگاه بسیار پر مخاطب می باشد
پس از پایان این تحقیقات در بدو ورود به فروشگاه ها در ایران دقت کرده ام و متوجه شده ام متاسفانه مدیران فروشگاه های ایرانی به این موضوع اهمیت نمی دهند و به این ترتیب فرصت فروش بیشتر و سود بیشتر را از دست می دهند.
اما نکته مهم در بیشتر سوپر مارکت های کشور های خارجی توسعه یافته این است که در هنگام ورود به سوپر مارکت ها در سمت راست سوپر مارکت دکه ای وجود دارد که در حال تهیه خوراکی های بودار نظیر: نان و یا شیرینی و غيره می باشد تا به محض اینکه مشتریان وارد فروشگاه می شوند بوی این نوع خوراکی ها آنها را وسوسه کرده و آن ها نیز خرید کنند.
در ميان خرده فروشان ضرب المثلي باب است که مي گويد يک مشتري خوب يک مشتري گرسنه مي باشد که البته در مقابل آن هم يک ضرب المثل براي مشتريان وجود دارد : هنگامي که گرسنه هستيد براي خريد بيرون نرويد. همانطور که پيشتر گفته شد اگر مي خواهيد در صنعت خرده فروشي موفق باشيد، مرچاندایز فضاي فروشگاهي را به گونه اي طراحي کنيد که 4 حس اصلي افراد يعني بويايي، شنوايي، بينايي و لامسه را در قسمت راست فروشگاه بتوانيد تحريک نماييد و شايان ذکر است تا بدانيد که مشتريان از سمت راست فروشگاه به شمت چپ فروشگاه نگاه مي کنند و از همانجا هر اعلاني در خصوص کالاهاي مربوط به آن قسمت را خواهند ديد و مرچاندایز فضاي فروشگاهي به گونه اي مناسب مي تواند اثربخش عمل نمايد.
يکي ديگر از نکات مرچاندایز فضاي فروشگاهي اين است که در سمت راست راهرو ها بايد از کالاهايي با برندهای مشهور استفاده کرد زيرا در اين قسمت جلب توجه بيشتري مي کنند و مطمئنا اين نوع طراحي فضاي فروشگاهي احتمال رفتن مشتريان به آن راهرو را بالا خواهد برد، بنابراين با وجود يکي دو برند مشهور در هر راهرو مي توان مشتريان را به سمت آن راهرو کشاند و در کنار برندهاي مشهور از برند هايي که کمتر شناخته شده اند استفاده کرد تا مشتريان با آنها نيز آشنا شوند و از محصولات آن برند ها نيز خريد نمايند.
از ديگر نکاتي که در مرچاندایز فضاي فروشگاهي وجود دارد نحوه اعلام فروش فوق العاده محصولات مي باشد، به تجربه ثابت شده است وقتي تغييرات قيمت و تخفيف ها به صورت دستي روي برگه ها نوشته مي شود فروش آن بالاتر خواهد بود تا اينکه به صورت تايپي باشد؛ زيرا مشتريان بيشتر باور مي کنند که اين فروش فوق العاده به تازگي در حال انجام است.