اما اگر بخواهیم تأثیر رکود و تورم را بر رفتار خریداران بررسی کنیم، به مسائل جانبی برخورد خواهیم کرد که قسمت هایی از آن را به شرح ذیل بیان می کنیم.
اقتصاد ایران به عنوان یک اقتصاد تحت تأثیر سیاست و اقتصاد جهانی در چند سال اخیر شاهد بحران زدگی سریع و شدیدی بوده است. اما آیا خریداران و فروشندگان ایرانی نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفته اند.
اگر فروشگاهی محصولی گران می فروشد و یا ماشین لوکسی در خیابان دیده می شود، همه پیش خودشان می گویند که گویی رکود فقط زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده است. و اگر رکود در کشور وجود دارد، پس این خودروها و منازل و . . . چگونه در این تعداد و کیفیت خرید و فروش می شود.
سوال اول- رکود چگونه بر رفتار خریداران اثر می کند؟
مشتریان به عنوان بخش اصلی یک واحد تجاری شناخته شده اند. بنابراین مشتریان برترین منبع جهت برنامه ریزی و اقدامات بازاریابی می باشند. هر چند که رفتار مشتریان و یا همان رفتار مصرف کنندگان بسیار پیچیده است، اما موضوعی جالب جهت مطالعه می باشد. نه تنها از نظر روانشناسی و جامعه شناسی بلکه جهت افزایش فروش می باشد.
این فرایندها در رفتار مشتریان بنا به مکان و محل از قائده خاصی پیروی می نمایند که پیش بینی و نتیجه گیری و همچنین مدیریت این نوع تصمیمات بسیار پیچیده و شاید در مراحلی غیر ممکن باشد.
به هر حال عواملی که بر فروش و خرید مشتریان بحران های اقتصادی آمیخته شده است، عباتند از :
۱- افزایش و بالا رفتن قیمت های بازار
۲- کاهش قدرت ذخیره پول و سرمایه
۳- عدم امنیت شغلی
که تمامی این موارد باعث خرید احتیاطی در مردم می شود
سوال دوم- اما رفتار خریداران و مشتریان در برابر این تهدیدات چیست؟
اولین واکنش تغییر الگوی خرید است و اولین تغییر کاهش میزان مصرف و در نتیجه خرید است. این تغییرات باعث صدمات شدید روحی و روانی در کشور شده است. و این آثار سوء از بعد مالی فراتر می رود. به گونه ای که تنها حفظ سرمایه در خانواده ها مهم می شود و افراد از صرف هزینه دست کشیده و شروع بع ذخیره سازی منابع مالی خود می نمایند. و در نهایت هم این اقشار رو به خرید کالاهای ضروری می آورند. ماحصل آن فراموشی سریع برندهاست زیرا قیمت و کیفیت تعیین کننده است و بر اساس تغییرات صورت پذیرفته توسط محققات پارک بازاریابی ایران در کشور مشخص شده است که چند تغییر به صورت تواماً در الگوی مصرف مشتریان رخ می دهد که عبارتند از:
۱- تغییر نگرش از خرید کالاهای گران به سمت خرید کالاهای ارزان عمدتاً چینی
۲- تغییر نگرش از خرید کالاهای لوکس به سمت کالاهای ضروری
۳- تغییر نگرش زیاد در صرف هزینه به خرید کالاها در حجم کمتر
۴- و در نهایت سرمایه گذاری بر روی کالاهای سرمایه ای
بر اساس گزارش پژوهشگران پارک بازاریابی ایران فرایندهای خرید در این شرایط به چند عامل وابسته می شود که برخی از آن ها به شرح زیر می باشد.
اولین عامل قیمت کالا و محصولات می باشد؛ دومین عامل میزان درآمد افراد و چگونگی راه اندازی کمپین های تبلیغاتی برندها در راستای معرف و ایجاد اشتیاق در مصرف کنندگان می باشد. حال با توجه به این موضوع که از عوامل تأثیر گذار بر رفتار مصرف کنندگان تبلیغات برند است، شرکت ها چه از نوع خدمات و چه از نوع تولیدی و تجاری، باید بر روی نحوه ارائه تبلیغات خود بسیار تمرکز داشته باشند.
۶ -روش اشتباه و غلط در این دوران:
- از روش های غلط در تبلیغات دوران رکود و بحران این است که تصور کنیم برند ما به حد کفایت رشد یافته و در زمان رکود نیازی به مراقبت و نگهداری ندارد.
- حذف و یا کاهش هزینه های بازاریابی و اختصاص این بودجه ها در زمان های دیگر
- اعتقاد به این موضوع که بودجه ها کاهش پیدا کرده و تبلیغات باعث اتلاف بودجه شرکت است.
- تقلید از دیگر رقبا بدون در نظر گرفتن استراتژی ها و شرایط داخلی و خارجی شرکت
- استفاده از شرکت های تبلیغاتی ارزان به جای شرکت های مشاوره بازاریابی معتبر
- کاهش سود شبکه نمایندگان و تصور اینکه نمایندگان آلوده فروش محصولات شرکت شده اند.
نتایج به دست آمده از پژوهش های محققات پارک بازاریابی ایران بر این موضوع تأکید دارد که کمتر شرکتی در دنیا وجود دارد که تحقیقات و معرفی قوی محصولات و برند، آن ها را در زمان بحران حفظ نکرده باشد.
و نتیجه دیگر به دست آمده از مطالعه بر روی شرکت هایی که دچار رکود، تورم و بحران شده اند، نشان می دهد که با کاهش تبلیغات این دوران، پس از گذشت مدت زمان کوتاهی و پشت سر گذاشتن بحران ها، احیای برندها بسیار مشکل و در پاره ای از موارد خارج از توان مدیران می باشد.
در همین گزارش از پژوهشگران پارک بازاریابی متوجه می شویم که افراد و شرکت هایی که در بازار حضور کمتری پیدا می کنند، از نظر درآمد و سهم بازار در رتبه پایین تری قرار خواهد گرفت.
در نهایت حذف بودجه های بازاریابی نه تنها فرصت برای ایجاد سهم بازار، معرفی محصولات و حفظ در ذهن مشتریان را کاهش می دهد، بلکه در دوره های زمانی شش ماهه و یکساله باعث کاهش سود آوری نیز می شود.
در طرف دیگر شرکت ها می توانند با کاهش کیفیت محصولات تبلیغاتی و چاپی خود در زمان کوتاه هزینه های خود را کاهش دهند. ولی بایستی به این نکته توجه داشت که خدشه و ضربه ای که به برند وارد می شود، نشان دهنده وضعیت مالی رو به ضعف شرکت می باشد و در دراز مدت به سودآوری شرکت لطمه می زند.
یک کمپین مناسب و برنامه ریزی شده به خاطر طراحی علمی و تجربی قوی و برخورداری از کیفیت بالا و همچنین تکرار و خطای کمتر و نفوذ و تأثیر بیشتر بر روی مشتریان در بیشتر واقع هزینه کمتری به شما وارد خواهد کرد.
در این دوران یعنی زمان رکود، واحدهای بازاریابی و تبلیغات بایستی فعال تر از همیشه و در نقش پیشرو در حوزه تجارت ظاهر شوند. خبرگی و قدرت شما در تأمین و پشتیبانی محصولات و بودجه نمایان می شود.
یک سوال اساسی که در این مقاله به آن اشاره شد، راه حل های تبلیغاتی است توسط دکترین و خبرگان پارک بازاریابی ایران طراحی شده اند و شامل تدوین یک استراتژی مشخص و مدون بازاریابی و تبلیغاتی است. این استراتژی شامل مواردی است که در شماره بعد به تشریح آن می پردازیم.
پارک بازاریابی ایران – واحد تحقیق و توسعه