در سال های اخیر دکتر فیلیپ کاتلر (Philip Kotler) پدر بازاریابی دنیا، کتابی با عنوان بازاریابی عصر سوم یا بازاریابی سه را تألیف کرد. در کتاب بازاریابی سه (Marketing 3) به صورت خلاصه به سه عصر اشاره شده است

این عناوین کتاب فیلیپ کاتلر عبارتند از:

Product Oriented؛ در بازاریابی عصر اول ( بازاریابی یک) تأکید بر محصول است.

مشتریان به کالا و خدمات (محصولا) نیاز دارند اما کالا کمتر در دسترس آن هاست. بدین معنا که میزان عرضه و تقاضا در بازارها نامتناسب بود و تقاضا از عرضه پیشی می گرفت. فعالیت مدیران بازاریابی در این عصر این بود که کالا را به مشتریان برسانند. و مشتریان هم خواهان این محصولات بودند. نمونه آن در صنعت تلویزیون سازی کشور بود. مردم حاضر بودند پول بپردازند، مدتها در صف انتظار بمانند، و هر تلویزیون سازی را خریداری کنند. اگر مشتری می گفت رنگ دیگری از تلویزیون سازی را به وی تحویل دهند، شنیده می شد اگر نمی خواهی، نفر بعدی. مشتری ناگزیر از اطاعت بود. دلیل اصلی این بود که عرضع کننده دیگری وجود نداشت

Customer Oriented؛ بازاریابی عصر دوم ( بازاریابی دو) به مرور، جناب مشتری بر اریکه قدرت نشست.

پیشرفت های تکنولوژی باعث شد تا به سرعت کالایی تولید شود. با افزایش رقابت ها، مشتری می توانست آنچه را دوست دارد، خریداری کند. حالا صاحبان محصولات باید به ذهن مشتری و سلیقه های مشتری پی می بردند تابتوانند کالایشان را به فروش برسانند. بدین معنا که کار تحقیقات بازاریابی معناست بیشتری پیدا می کرد. مشتری آغاز و انجام فعالیتها شناخته می شد.

Human Spirit Oriented؛ بازاریابی عصر سوم ( بازاریابی سه) فراتر از نیازهای آدمی را تحت پوشش قرار می دهد.

در آموزش بازاریابی با گرایش روح انسان آنچنان که فیلیپ کاتلر می گوید به فراتر از شخص و نیازهای مشتری اندیشیده می شود. پارامتر اصلی این نوع بازاریابی نیز به آگاهی مشتری وابسته است، نیازهای معنوی در اولویت قرار می گیرند، و آرا و افکار عمومی فراتر از قانون دولت ها عمل می کند. بازاریابان فراتر از خودسنجی، خود را با دیگران یعنی رقبا و همکاران خود می سنجند. دیروز چه رتبه ای داشتند و امروز چه رتبه ای کسب کرده اند نیک و منصفانه به خود می نگرند تا چه حد پیشرفت داشته اند و یا رقبا و همکاران چگونه توانسته اند سهمی بیشتر از بازار را نصیب خود سازند.

دکتر فیلیپ کاتلر در گفتگویی وقتی از او پرسیده شد بهترین شغل بازاریابی در دنیا چه شغلی است؟ پاسخ داد: دیگر کوکاکولا یا خمیردندان کرست نفروشید بلکه، تعلیم و تربیت و سلامتی بیشتر را به مردم عرضه کنید و در کیفیت زندگی آنان تفاوتی واقعی ایجاد کنید.

Reference: Marketing 3.0: From Products to Customers to the Human Spirit